Có nguồn gốc từ Sarawak ở Borneo-Malaysia, empurau là loài cá nước ngọt ăn được đắt nhất ở Malaysia. Hương vị và cách chế biến món cá này đã nổi tiếng trên khắp thế giới.
Cá empurau rất hiếm gặp và có tốc độ tăng trưởng chậm làm cho món cá này ngày càng đắt tiền hơn.
Mặc dù phần lớn các nước phương Tây không coi cá chép là một món ăn tinh tế nhưng cá empurau lại được đánh giá cao vì sự hiếm lạ, hương vị thịt tươi ngon và cách chế biến độc đáo. Empurau có hương vị đặc biệt bởi chế độ ăn gồm các loại hoa quả bản địa rụng từ trên cây hai bên bờ sông.
Hương vị của empurau thường được mô tả như kem, mặn, một chút ngọt ngào gợi nhớ đến hương vị của các loài trái cây dại.
Và trong khi ngư dân Dayak trong khu rừng nhiệt đới Borneo đã từng thường xuyên bắt cá empurau để ăn thì ngày nay, empurau được đánh bắt chỉ vì lợi nhuận. Ngư dân địa phương biết chắc rằng họ sẽ không mơ ước ăn một món cá trị giá bằng mấy tháng lương của họ!
Empurau, và các loài cá giá trị khác có nguồn gốc từ Sarawak đang bị đe doạ biến mất bởi việc đánh bắt cá không được kiểm soát. Việc bắt được một con cá trưởng thành nặng 5kg giống như đánh xổ số vậy. Một con cá được bán sẵn trong nhà hàng có thể có giá từ 300 đến 500 đô la Mỹ!
Empurau là gì?
Empurau là một trong những loài cá tor tambroides có thể được tìm thấy ở khu vực Đông Nam Á, còn được gọi là kelah hoặc belian trong ngôn ngữ Malay. Bạn có thể tìm thấy empurau ở Chao Phraya của Thái Lan và trên dòng sông Mekong đi qua một số nước. Và điều làm cho empurau ở Borneo trở nên đặc biệt chính là chế độ ăn của nó.
Empurau là cá nước ngọt chuyên ăn xác thối dưới đáy sông. Chính vì ăn tạp nên chúng ăn tất cả mọi thứ ở lòng sông. Một số cá thể lại duy trì chế độ ăn uống đặc biệt từ trái cây dại rơi từ các cành cây nhô ra của con sông rừng ở Sarawak. Theo những người yêu thích loài cá này, chế độ ăn toàn trái cây mang lại cho thịt cá một hương vị ngọt ngào, tinh tế hoàn toàn độc đáo.
Empurau rất hiếm và ăn rất ngon nên còn được gọi là "Không thể quên" (wang bu liao) trong tiếng Trung. Nó cũng được mệnh danh là "Vua của con sông".
Nhưng cá empurau không phải chỉ để ăn. Cá thuộc loài tor tambroides thường có hình dạng sáng bóng, hấp dẫn và nổi tiếng. Chúng được săn lùng để nuôi như cá cảnh, biểu tượng cho tiền tài. Ở khắp châu Á, nhiều loài cá chép được đánh giá là biểu tượng tốt lành cho tiền tài và đôi khi có mức giá cao bất ngờ.
Người địa phương mê tín cho rằng loài empurau trung thành đôi khi sẽ chết thay cho chủ cũng như bảo vệ chủ nó khỏi bệnh tật.
Ikan (phát âm là “i-kan”) có nghĩa là "cá" trong tiếng Bahasa Malay, vì thế empurau được gọi là ikan empurau theo tiếng địa phương.
Empurau có giá như thế nào?
Một kg (2,2 pound) cá empurau được bán trong một nhà hàng có thể có giá từ 300 - 500 USD. Giá thay đổi rất nhiều tùy thuộc vào độ tuổi và trọng lượng của con cá. Khi đón tiếp những đoàn khách quý thường là từ Trung Quốc hoặc Singapore thì chi phí không còn là điều quan trọng nữa. Giá có thể vượt quá 500 đô la Mỹ/kg.
Một du khách đã mua một kg cá empurau được bán ở Ipoh, Malaysia với giá 400 đô la Mỹ. Và cũng khách hàng đó kể rằng họ đã phải trả 560 đô la Mỹ cho một kg cá trước đó họ mua ở Kuala Lumpur!
Cá empurau được bắt ở con sông hay thậm chí một khúc sông nào cũng là sự khác biệt lớn. Những con empurau thịt trắng thường đắt giá hơn những con thịt đỏ hoặc thịt hồng. Cá trên 3kg thường được ưu chuộng hơn. Cá đánh bắt gần Kapit cũng được bán với giá cao hơn.
Vào tháng 3 năm 2016, tờ Borneo Post có đăng một bài viết về một con empurau khổng lồ nặng 7,9 kg (17,4 pound) đã được bán với giá đồng ringgit Malaysia tương đương với 1.940 đô la Mỹ!
Tại sao cá Empurau quá đắt?
Đối với những người mới bắt đầu thì rất khó để tìm được empurau. Loài empurau tự nhiên chỉ có ở Sarawak – Borneo và chỉ được tìm thấy ở các khúc sông hoang dã. Và chỉ một vài đoạn sông kể trên mới có đúng loại trái cây mọc hai bên bờ mà cá empurau ăn.
Empurau phát triển chậm. Nói chung, một con cá phải sống trong tự nhiên khoảng ba năm mới có giá trên thị trường.
Khi các ao trang trại nuôi cá empurau trở nên phát triển hơn thì giá loài cá này đã giảm một ít. Nhưng những cá thể hoang dã ngoài tự nhiên chủ yếu phục vụ cho thị trường cao cấp.
Empurau có bị đe dọa tuyệt chủng không?
Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế không có nhiều dữ liệu về sự phát triển của loài empurau. Nhưng với mức giá và sự nổi tiếng hiện tại cũng như tốc độ sinh trưởng chậm thì cá empurau được coi là đang bị đe dọa.
Giống như các loài khác ở Borneo, empurau phải đối mặt với sự mất sinh cảnh nghiêm trọng. Trong đó việc khai thác quá mức chủ yếu để nhường chỗ cho các đồn điền dầu cọ là một vấn đề phổ biến ở Borneo - Malaysia.
Nhưng cũng có một số tin tức tốt. Khi kỹ thuật nuôi cá empurau được cải thiện, món ăn này được các nơi dùng như một sản phẩm thay thế sang trọng cho các sản phẩm từ vây cá mập, vốn thường được dùng để gây ấn tượng tại đám cưới và tiệc chiêu đãi. Có lẽ một ngày nào đó những cá thể sinh sống dưới đáy sông này có thể giúp giảm bớt áp lực lên số lượng cá mập bị đánh bắt.
Cá empurau còn có một ưu điểm là chỉ những cá thể lớn mới có giá trên thị trường bởi cá nhỏ có nhiều mỡ làm cho thịt bị bở. Điều này giúp những con empurau nhỏ có cơ hội sinh trưởng nhiều hơn.
Có nuôi cá empurau được không?
Những cố gắng trong việc nuôi cá empurau lúc đầu có rất ít thành công. Tuy nhiên từ những nỗ lực hợp tác nuôi trồng thủy sản giữa Đại học Deakin ở Victoria, Australia và chính phủ Sarawak đã tạo nên một số dấu hiệu hy vọng cho loài này.
Nhóm Royal Empurau được thành lập vào năm 2016 với sứ mệnh duy trì sự phát triển bền vững cho loài empurau bằng các kỹ thuật nuôi empurau đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao.
Loài empurau bán tự nhiên được nuôi trong ao có giá rẻ hơn một ít so với loài empurau tự nhiên. Chính phủ hy vọng rằng tương lai empurau có thể tạo nên nguồn thu nhập đáng kể cho Sarawak.
Nơi để thử món Empurau
Nếu bạn đang muốn thử loài cá này một lần trong đời, hãy tìm empurau ở Kuching - thủ phủ của Sarawak:
- Nhà hàng Joyous Shanghai trên đường Jalan Chan Bee Kiew
- Nhà hàng Huang Shang Huang trên đường Jalan Lapangan Terbang
- Bayridge Fine Seafood tại Damai
Empurau cũng có thể được tìm thấy trên thực đơn các nhà hàng ở Penang và Kuala Lumpur. Để đảm bảo trải nghiệm tốt nhất, hãy liên hệ trước với nhà hàng để sắp xếp và xác nhận tình trạng cá sẵn có. Đừng chỉ mong đợi là empurau sẽ có sẵn trong bếp, nhiều lúc phải đặt hàng mới có!
Để thưởng thức hải sản giá cả phải chăng hơn nhiều ở Kuching mà không phải ăn empurau, hãy xem qua Top Spot Food Court nổi tiếng ở Jalan Padungan.
