Cho dù là dùng bữa tại nhà với những người bạn Nhật hay tham gia một bữa ăn công việc đi nữa thì việc nắm được những nguyên tắc cơ bản trong nghi thức ăn uống của Nhật sẽ giúp bạn ghi điểm trong mắt mọi người. Nhưng bạn cũng đừng quá lo lắng vì chủ nhà sẽ thông cảm cho việc bạn không quen với văn hóa và lễ nghi châu Á.
Hãy bắt đầu bằng cách chào hỏi tiếng Nhật và cúi đầu đúng cách, sau đó bạn chỉ việc thư giãn với những mẹo sau để thưởng thức một bữa ăn hợp chuẩn Nhật!
Làm thế nào để sử dụng đũa đúng cách
Biết cách dùng đũa là vấn đề cơ bản trong nghi thức dùng bữa ở Nhật, đặc biệt là trong những dịp trang trọng hay khi bạn đi công tác tại Nhật. Nếu ngay cả đũa mà bạn cũng không biết cách dùng thì làm sao mong đợi giải quyết được những vấn đề quan trọng khác đây? Cũng đừng suy nghĩ đến việc chỉ dùng bữa bằng dao nĩa kiểu Tây.
Đầu tiên, cầm đũa bằng hai tay và chú ý những nguyên tắc cơ bản. Luôn phải nhớ rằng đũa là dụng cụ dùng bữa giống như dao và nĩa, đừng lấy đũa để đùa, chỉ trỏ hoặc chập đôi đũa lại.
Nếu bạn không được phục vụ các dụng cụ ăn khác, thường là khi bạn đang dùng bữa ở nhà người khác, thì hãy trở đầu to của đũa để gắp thức ăn từ dĩa vào chén và không đưa đầu to cũa đũa vào trong miệng bạn.
Tuân thủ các quy tắc này để sử dụng đũa đúng cách:
- Tránh chỉ đũa vào ai đó trong khi nói chuyện.
- Đừng vung đũa quanh thức ăn trên bàn.
- Đừng dùng đũa chỉ ra món ăn bạn nghĩ là đặc biệt ngon.
- Đừng mút nước sốt khỏi đũa của bạn.
- Đừng chà hai chiếc đũa với nhau hoặc chơi đùa.
- Không gắp thức ăn bằng cách lấy đũa đâm vào.
Nguyên tắc quan trọng nhất trong nghi thức ăn uống của người Nhật
Hãy nhớ rằng không bao giờ dùng đũa gắp thức ăn cho người khác. Việc này giống như nghi lễ lấy đũa gắp xương vào lọ hài cốt ở các đám tang Nhật. Cũng tương tự là đừng bao giờ cắm đũa thẳng đứng trong bát cơm, đây cũng là một nghi lễ trong đám tang Nhật. Bạn sẽ phá hỏng bữa ăn của mọi người nếu làm như vậy.
Cách xử sự trên bàn ăn Nhật
Khi bạn vừa ngồi xuống sẽ được cung cấp một khăn ướt. Đừng bao giờ sử dụng khăn này lau mặt hay lau cổ mà hãy dùng để lau tay. Đây là giải pháp phù hợp nếu bạn đã bắt tay quá nhiều. Sau đó hãy gấp nó lại và đặt qua một bên.
Bắt đầu bữa ăn bằng cách nói “Itadaki-masu” nghĩa là “Tôi xin phép dùng ạ”. Biết được một vài câu tiếng Nhật cơ bản sẽ giúp bạn tự tin hơn.
Đừng chấm đồ ăn thẳng vào các chén nước tương đặc biệt là các món có cơm, thay vào đó hãy san nước tương ra một chén nhỏ và sau đó chấm thức ăn. Bạn luôn có thể lấy thêm nước tương vào chén nên đừng lãng phí nước tương bằng cách lấy quá nhiều hoặc bỏ lại thức ăn thừa.
Khi ăn mì ramen hoặc súp thì bạn có thể uống nước dùng thẳng từ trong tô. Nâng tô lên miệng bằng một tay, tránh cầm đũa và tô cùng một tay. Đừng ngạc nhiên nếu bạn nghe những tiếng húp sột soạt. Không giống như phương Tây, việc húp sột soạt không những được chấp nhận mà còn chỉ ra là bạn đang rất thích các món ăn.
Ăn sạch thức ăn trong chén kể cả từng hạt cơm là nghi thức dùng bữa quan trọng ở Nhật. Đừng lãng phí thức ăn mà bạn đã gắp vào chén.
Sau bữa ăn
Sau khi dùng bữa xong bạn hãy nói cảm ơn bằng câu “Gochisosama-deshita” hoặc đơn giản là “Gochisosama” cho những cuộc gặp ít trang trọng hơn.
Nếu bạn ăn bằng đũa dùng một lần thì hãy đặt chúng lại vào giấy gói đũa và gập phần đuôi giấy lại. Hoặc bạn có thể để đũa trên chén sao cho đầu đũa đừng chỉ vào người bên cạnh. Đặt đũa bên dưới sát bên chén nghĩa là bạn chưa dùng bữa xong.
Nếu bạn ăn trong nhà hàng thì thường là người chủ bữa ăn sẽ trả tiền theo văn hóa giữ thể diện ở Nhật. Nếu bạn trả tiền thì hãy đặt tiền lên các khay nhỏ được để sẵn chứ đừng đưa thẳng cho nhân viên hay thu ngân. Nếu không có sẵn khay thì bạn hãy đưa và nhận tiền bằng cả hai tay.
Tiền boa ở Nhật được xem là khiếm nhã nên đừng để lại gì thêm sau bữa ăn cả.
Ăn Sushi với nghi thức đúng kiểu Nhật Bản
Sushi phổ biến trong những bữa ăn công việc. Khi ăn sushi phải lấy nước tương vào chén nhỏ có sẵn, dùng thừa nước tương sẽ rất lãng phí.
Khi chấm nigiri thì hãy nhúng mặt thịt của nó vào chén tương. Việc để các hạt cơm nổi lềnh bềnh trong chén tương nếu bạn chấm mặt cơm xuống sẽ rất khó chịu và không tốt. Hãy học cách nhận biết các loại sushi để biết bạn đang ăn gì. Bạn sẽ có kinh nghiệm ăn sushi tốt hơn nếu tìm hiểu thêm về lịch sử sushi.
Cách thức uống rượu chuẩn Nhật Bản
Các bữa ăn thường được dùng kèm đồ uống, nhưng cho dù là bia hay rượu sake thì cũng đừng uống một mình. Hãy chờ cho các ly đều được rót đầy, sau đó có người sẽ nâng ly chúc kanpai có nghĩa là cheer (uống mừng) trong tiếng Nhật. Nâng ly bạn lên, cũng chúc lại kanpai và sau đó mới uống. Nếu người mời rượu uống cạn ly thì bạn cũng nên uống cạn.
Ở Nhật thường mọi người sẽ rót rượu cho nhau và bạn cũng nên vậy. Hãy nâng ly cùng những người ngồi gần và đừng bao giờ tự uống một mình. Tuân thủ những nghi thứ uống rượu ở Nhật trước khi bắt đầu uống.
Mẹo: rượu sake được phát âm là "sa-kê", không phải là "sa-key".
Những điều cần tránh trong nghi thức dùng bữa ở Nhật Bản
- Đừng hỉ mũi tại bàn, hãy xin phép vào nhà vệ sinh hoặc ra ngoài. Bạn có thể hít mũi để không quá khó chịu.
- Không lấy đũa hoặc dùng tay chỉ vào người khác khi bạn đang muốn nhắc đến họ.
- Mặc dù bạn nên mang theo một món quà (lưu ý: một số món quà là cấm kỵ trong văn hóa châu Á) nếu được mời đến nhà ai đó dùng bữa thì phải tránh bất cứ thứ gì theo số 4 hoặc 9. Hai số này phát âm gần giống như cái chết và sự đau khổ trong tiếng Nhật.
